Metoda Montessori to bardzo popularny system dydaktyczny, który został opracowany we Włoszech ponad 100 lat temu. Pomimo tak wieloletniej tradycji, w niektórych krajach dopiero od niedawana metoda zyskuje większą popularność. Do grona tych krajów zalicza się Polska, gdzie dopiero od kilku lat można znaleźć większą liczbę placówek korzystających z metody Montessori. W tym artykule dowiesz się, na czym właściwie polega metoda Montessori, czym różni się ten system dydaktyczny od innych, a także, jakie korzyści niesie dla rozwoju dziecka.

Co to jest Montessori?

Montessori to system dydaktyczny stworzony z myślą o dzieciach w wieku przedszkolnym i szkolnym. W praktyce, do dyspozycji rodziców pozostają również żłobki Montessori, do których można zapisać najmłodsze pociechy, celem przygotowania ich do dalszego kształcenia zgodnie z tą metodą. Ogólnie rzecz biorąc, metoda Montessori skupia się na holistycznym podejściu do dziecka – ma rozwijać nie tylko wiedzę merytoryczną, ale również samodzielność w podejmowaniu decyzji, kreatywne myślenie, umiejętności społeczne. Innymi słowy – Montessori to system, który stara się jak najlepiej przygotować dzieci w różnym wieku do dorosłego życia.

Bardzo istotną kwestią w metodzie Montessori jest proces samouczenia. Środowisko, w którym przebywają dzieci zostało zaprojektowane w taki sposób, aby zachęcać do samodzielnego odkrywania nowych rzeczy. Ponadto, dzieci mają dużą swobodę w kwestii wyboru tego, czego chcą się uczyć w danym momencie. Jest to zgodne z założeniem, że nowa wiedza i zdolności są najefektywniej przyswajane wtedy, gdy dziecko jest realnie zainteresowane przedmiotem nauki. Szkoła Montessori ma sprawić, że nauka stanie się ciekawa i przyjemna, dzięki czemu, rozbudzi w dziecku chęć do dalszego rozwoju i poznawania otaczającego świata.

Kim była autorka metody, Maria Montessori?

Nazwa metody pochodzi od nazwiska jej autorki, Marii Montessori. Była to włoska lekarka, która od najmłodszych lat przejawiała duże zainteresowanie naukami ścisłymi. W wieku 20 lat zdecydowała się studiować medycynę, co na realia końcówki XIX wieku było bardzo odważną decyzją – w tych czasach zawód lekarza był utożsamiamy z mężczyznami. Montessori na początku swojej kariery lekarskiej współpracowała z niepełnosprawnymi dziećmi, obserwując je i wyciągając wnioski. Na podstawie tych wniosków stworzyła własny system dydaktyczny, który początkowo był stosowany w kształceniu dzieci niepełnosprawnych, ale w późniejszych latach stał się dostępny dla każdego dziecka.

Pierwsza szkoła Montessori została założona w 1907 roku w Rzymie. W praktyce było to przedszkole. Metoda rozwijana przez włoską lekarkę szybko przykuła duże zainteresowanie psychologów i pedagogów z całego świata, a przeprowadzone badania wykazały, że jest ona niezwykle skuteczna i przynosi wiele korzyści dla rozwoju dziecka. Warto wiedzieć jedno – Maria Montessori uważała, że każde dziecko jest wspaniałe i skrywa w sobie potencjał do robienia wielkich rzeczy. Jej metoda ma pomóc w wydobyciu i maksymalnym wykorzystaniu tego potencjału.

Na czym polega metoda Montessori w domu?

Metoda Montessori charakteryzuje się całościowym podejściem do rozwoju dzieci. Jej celem jest nie tylko rozwój wiedzy merytorycznej, ale także umiejętności społecznych, kreatywnego myślenia, a także samodzielności. W dużej mierze, pedagogika Montessori eliminuje błędy typowe dla tradycyjnych systemów dydaktycznych, takich jak chociażby system w Polsce, w którym dzieci uczą się wykonywać zadania pod klucz, a nie w zgodzie ze swoją intuicją. Metoda zakłada ścisłe powiązanie rozwoju psychicznego z rozwojem biologicznym – tylko holistyczne podejście do rozwoju dziecka pozwala w pełni wykorzystać potencjał i rozbudzić ciekawość świata oraz chęć dalszej nauki.

Czy metoda Montessori jest dobra?

Tak, na przestrzeni lat wykonano wiele miarodajnych badań, które pokazują, że metoda Montessori jest niezwykle efektywna i wzmacnia u dzieci kreatywne myślenie, zmysł odkrywania, ciekawość świata, umiejętności społeczne, jak również samodzielność. Dzieci, które od najmłodszych lat mają możliwość wyboru zagadnień, które chcą poznawać i rozwijać, stają się bardziej świadome i w dorosłym życiu łatwiej podejmują decyzje związane ze swoim dalszym rozwojem. Dzieci Montessori nie boją się trudnych decyzji i zwykle odznaczają się wyższym poczuciem własnej wartości.

Doskonałe rezultaty oferowane przez metodę Montessori w dużej mierze opierają się na tym, że włoska lekarka kierowała się realną troską i miłością do dzieci, ale jednocześnie bazowała na analitycznych wnioskach wyciąganych z obserwacji. Innymi słowy, jej pedagogika ma solidne podstawy i jest bardzo pozytywnie oceniana przez innych pedagogów oraz psychologów. Reasumując, wybór szkoły Montessori może zagwarantować dziecku wiele korzyści.

Jakie są podstawowe założenia metody Montessori?

Istnieje kilka podstawowych założeń, na których bazuje metoda Montessori. To swoiste filary, które wyznaczają to, jak działają placówki, w tym przedszkola, jak są wyposażone, a także, jak wygląda praca z dziećmi. Do najważniejszych założeń metody Montessori możemy zaliczyć:

• Nauczyciele podchodzą indywidualnie do potrzeb każdego dziecka,
• Dziecko ma swobodę w wyborze zajęć, zabaw oraz nowych zagadnień,
• Zajęcia są ukierunkowane na rozwój kreatywnego myślenia,
• Metoda stara się w pełni wykorzystać odrębny potencjał każdego dzieciaczka,
• Dzieci uczą się podejmowania autonomicznych, samodzielnych decyzji,
• Zajęcia rozwijają również umiejętności społeczne i zdolność pracy w grupie,
• Nauka jest prowadzona w sposób ciekawy, aby pobudzić uwagę dziecka.

W metodzie Montessori nauczyciele skupiają się na każdym dziecku z osobna, znając sobie sprawę, że każde dziecię ma nieco inne aspiracje, zainteresowania, talenty przejawiane w młodym wieku. To zupełna odwrotność tradycyjnego systemu dydaktycznego w polskich szkołach, w którym te same metody nauczania stosuje się do wszystkich dzieci.

Środowisko w placówkach Montessori - pedagogika Marii Montessori

Niezwykle ważną rolę w metodzie Montessori odgrywa otoczenie. Miejsce, w którym przebywają dzieci powinno być odpowiednio zaprojektowane – każdy kąt ma budzić ciekawość i zachęcać dziecko do odkrywania nowych rzeczy. Zabawki Montessori to w praktyce bardzo przemyślane narzędzia dydaktyczne, które w formie zabawy pozwalają dziecku zdobywać wiedzę. Sala szkolna stworzona zgodnie z koncepcją Montessori jest bardzo przestronna, ma różne kąty tematyczne i zupełnie nie przypomina monotonnej sali z tradycyjnej szkoły.

Wielu rodziców zastanawia się nad tym, czy skuteczna jest metoda Montessori w domu. Same zajęcia w domu na pewno nie zastąpią uczęszczania do tej innowacyjnej placówki, jednakże na pewno warto poczytać o tym, jak zaaranżować pokój dziecięcy zgodnie z założeniami Montessori. Ma to duże znaczenie w rozwoju dziecka i dodatkowo wzmocni efekty uzyskane w szkole.

Jakie zabawki wykorzystuje metoda Montessori?

Chociaż mówimy o zabawkach Montessori, w praktyce są to innowacyjne narzędzia dydaktyczne, które mają nie tylko bawić, ale również uczyć. Są to różnorodne zestawy do przesypywania kolorowego piasku, układanki logiczne, globusy, tabliczki z wyrażeniami w różnych językach obcych, a także zestawy muzyczne. Do tego dochodzą również klocki i puzzle, a coraz częściej także zabawki, które pozwalają zdobywać podstawowe umiejętności z zakresu elektroniki i programowania. Narzędzia Montessori idą zatem z duchem czasu, ale wciąż bazują na tych samych zasadach.

W jakim wieku można rozpocząć naukę w szkole Montessori?

Kolejną kwestią jest to, w jakim wieku najlepiej jest rozpocząć edukację w szkole Montessori. W większych miastach w Polsce dostępne są już żłobki dla dzieci w wieku 1 – 3 lata. Następnie mamy przedszkole, do którego mogą uczęszczać dzieci w wieku od 3 do 6 roku życia. Z kolei do pierwszej klasy w szkole Montessori uczęszczają dzieci w wieku 7 lat, a zatem pokrywa się to z obowiązkiem szkolnym w tradycyjnym systemie nauczania. Należy bowiem pamiętać, że choć metoda Montessori znacząco się różni, to wciąż musi przestrzegać podstawowych zasad ustawowego programu nauczania.

Czym wyróżnia się metoda Montessori?

Tradycyjny program nauczania w polskich szkołach nie zakłada indywidualnego podejścia do dziecka. W szkołach ogólnodostępnych wszystkie dzieci są kształcone w ten sam sposób, co stopniowo zaciera poczucie indywidualizmu, a także ogranicza kreatywne myślenie. W wielu przypadkach dzieci muszą bowiem rozwiązywać zadania zgodnie z kluczem, a jeśli wykonają je poprawnie, ale w inny sposób, mogą zostać ukarane, zamiast nagrodzone. Niestety – polski system edukacji jest bardzo niedoskonały, a co gorsza, od wielu lat nie ma chętnych, aby w końcu to zmienić.

Metoda Montessori eliminuje wady tradycyjnego programu nauczania. Skupia się na indywidualnym rozwoju każdego dzieciaczka i pochodzi do procesu kształcenia w sposób holistyczny – dbając o rozwój intelektualny, biologiczny i psychiczny. Pedagogika Marii Montessori ma sprawdzone i stabilne fundamenty, a jej słuszność potwierdzają liczne badania naukowe. W tej metodzie dzieci mają być lepiej przygotowanie do kształcenia w szkole średniej i rzeczywiście w wielu przypadkach można dostrzec wyraźne różnice w ocenach. Jeśli chodzi o szkoły średnie, również można spotkać się z niepublicznymi placówkami prowadzonymi zgodnie z koncepcją Marii Montessori.

Zalety i wady metody Montessori

Analizując wady i zalety metody Montessori łatwo zauważymy, że zdecydowanie dominują tu zalety. Ten system dydaktyczny przekazuje dziecku wiedzę merytoryczną, ale ponadto uczy samodzielności, twórczego myślenia, a także ciekawości świata. Zajęcia uzupełnione są dodatkowo książkami z biblioteczki Montessori. Stara się pokazać, że nauka jest przyjemna, dzięki czemu, w późniejszym życiu dziecko chętniej będzie poznawało nowe informacje. W ten sposób można także odkryć mocne strony i ukierunkować dalszy rozwój w taki sposób, aby do maksimum wykorzystać potencjał. Zgodnie z założeniem Marii Montessori, w każdym dziecku ukryty jest potencjał do robienia wielkich rzeczy. Trzeba ten potencjał odkryć i pielęgnować.

Jeśli chodzi o wady, możemy wskazać dwie słabsze strony. Po pierwsze, metoda Montessori w Polsce wciąż zdobywa dopiero popularność, a to oznacza, że dostępność takich placówek wciąż jest dość mocno ograniczona. Na szczęście to się powoli zmienia. Drugi mankament to koszty. Rodzice, którzy chcą, aby ich pociechy uczęszczały do prywatnych szkół Montessori muszą przygotować się na wydatek rzędu 1000 – 2000 zł miesięcznie za czesne. Plusem jest jednak to, że w przypadku rodzeństwa można liczyć na zniżki, ponieważ szkoły oferują nieco niższe ceny za kolejne dziecko.

Czy każde dziecko może być kształcone metodą Montessori?

Jak najbardziej tak, metoda Montessori jest uniwersalna i może być stosowana w przypadku każdego dzieciaczka. Warto pamiętać, że na początku Maria Montessori rozwijała swoją metodę podczas pracy z dziećmi niepełnosprawnymi, a dopiero potem otworzyła szkołę dla dzieci zdrowych. To dobra informacja dla rodziców, którzy zastanawiają się, czy niepełnosprawność jest przeszkodzą – absolutnie nie! Pamiętajmy, że pedagogika Montessori zakłada, że każde dziecię jest wspaniałe. Wystarczy jedynie odkryć jego potencjał i odpowiednio ukierunkować.

Jak wygląda nauka w szkole Montessori?

Sposób nauczania w szkole Montessori również jest nieco inny od tradycyjnego toku nauczania. Oczywiście placówki przestrzegają wytycznych i muszą funkcjonować zgodnie z ustawowym programem, jednak metody przekazywania wiedzy są nieco inne. Dzieci mają bowiem większą swobodę w doborze tych zagadnień, które są dla nich interesujące. Mają także więcej czasu na samodzielną zabawę z pomocą edukacyjnych narzędzi i zabawek.

Bardzo istotnym czynnikiem jest mniejsza liczba dzieci w grupie. Biorąc pod uwagę, że w metodzie Montessori chodzi o to, aby pielęgnować indywidualizm każdego dzieciaczka, na jednego nauczyciela nie może przypadać zbyt duża liczba dzieci. Dlatego nauczyciel ma pod sobą grupy nie większe niż ósemka dzieci.

W jaki sposób uczymy się od dzieci Montessori?

Dorośli mogą się sporo nauczyć od dzieci uczonych metodą Montessori. Wielu dorosłych ma problem z wytyczaniem sobie celów oraz kierunków dalszego rozwoju. W dużej mierze jest to niestety wynik tradycyjnego programu kształcenia, który nie bierze pod uwagę indywidualizmu jednostki. Tym czasem dzieci Montessori są od najmłodszych lat uczone samodzielności oraz autonomiczności w podejmowaniu decyzji związanych z uczeniem się. Dziecko samo wybiera to, co jest dla niego interesujące i ma prawdziwy pęd do wiedzy, co jest niezwykle motywujące.

Od dzieci Montessori można uczyć się także poczucia własnej wartości. Dzieci te mają świadomość swojej wyjątkowości, a jednocześnie, są nauczone szacunku do innych ludzi. To bardzo cenne połączenie, które nie zawsze idzie w parze w przypadku dorosłych ludzi. Dzieci Montessori stanowią także namacalny dowód na to, że najszybciej uczymy się w trakcie ciekawych i angażujących zajęć z pomocą innowacyjnych materiałów. Być może skłoni to nas do porzucenia nudnego podręcznika i wyboru nieco innej metody przyswajania tej samej wiedzy.

Czy warto wybrać metodę Marii Montessori?

Zdecydowanie tak, metoda Montessori to bardzo dobry i przemyślany system dydaktyczny, który odznacza się holistycznym podejściem do procesu kształcenia. Rodzice posyłający dziecko do takich szkół mają pewność, że nauczy się ono znacznie więcej, aniżeli pisania, rachunków czy geografii. Szkoły Montessori pielęgnują indywidualizm każdego dzieciaczka, uczą kreatywnego myślenia, samodzielnego podejmowania decyzji, pokazują, że nauka jest po prostu fajna.

To procentuje na przyszłość, ponieważ dzieci, które kończą szkoły Montessori zazwyczaj są bardziej otwarte i ciekawe świata. Same z siebie uczą się nowych rzeczy i starają się rozwijać swoje mocne strony. Ponadto, mają wyższe poczucie własnej wartości, odnoszą się z szacunkiem do rówieśników i potrafią współpracować w grupie. A zatem, choć szkoła Montessori to dość duży wydatek, zdecydowanie warto zafundować swojemu dziecku naukę w takiej placówce.