Ze względu na niestandardowy rozwój dzieci ze spektrum autyzmu należy im zapewnić odpowiednie zabawki, które wspomogą indywidualną ścieżkę rozwoju. Już u autystycznych dzieci w wieku ok. 3 lat można zauważyć, że bawią się one w zupełnie inny sposób, aniżeli ich rówieśnicy. Biorąc pod uwagę, że w pierwszych latach życia zabawa ma ogromny wpływ na rozwój sensoryczny, poznawczy oraz społeczny, wybór zabawek dla dzieci z autyzmem jest naprawdę odpowiedzialnym zadaniem. Czym kierować się przy wyborze takich zabawek?

Jak bawią się dzieci z autyzmem?

Dzieci z autyzmem bawią się inaczej, aniżeli ich rówieśnicy. Często nie pojawia się tutaj typowa zabawa „na niby”, w której dziecko musi sobie coś wyobrażać, wcielać się w rolę lub robić abstrakcyjne dla niego rzeczy, takie jak karmienie pluszowego misia czy lalki. Dzieci autystyczne już w młodym wieku przejawiają dość wąskie zainteresowania, a gdy nie mają pod ręką odpowiednich zabawek, chętnie sięgają po przedmioty codziennego użytku, takie jak: guziki, włączniki, nakrętki. Zwłaszcza chłopcy są bardzo techniczni i ukierunkowani na konstruowanie różnych rzeczy.

Dziewczynki z kolei łatwiej przystosowują się do sytuacji, a ich zabawa nie musi się znacząco różnić od tej preferowanej przez rówieśniczki. Jednak także dziewczynki z autyzmem wymagają odpowiednich zabawek, które będą stymulowały dalszy rozwój. Biorąc pod uwagę problemy rozwojem umiejętności społecznych, dzieci z autyzmem preferują samotną zabawę. Należy jednak zachęcać je do zabawy z rówieśnikami, choć absolutnie nie należy do tego przymuszać. Wiele zależy właśnie od odpowiednio przygotowanego miejsca oraz zabawek. Zabawa dzieci z autyzmem często jest ściśle powiązana z obserwacją, zwłaszcza ruchomych obiektów.

Czym powinny charakteryzować się zabawki dla dzieci z autyzmem?

Dzieci z autyzmem często są naznaczone zaburzonym rozwojem sensorycznym. Oznacza to, że niektóre dzieci mogą być nadwrażliwe na obrazy i dźwięki, z kolei inne wyrażają niewrażliwość. Zabawki pod tym względem powinny być dostosowane do indywidualnej ścieżki rozwoju. Z pewnością nie powinny to być zabawki nadmiernie kolorowe i głośne, ponieważ stymulują one wiele zmysłów i tym samym mogą być bardzo irytujące dla autystycznych dzieci. Sensoryczne zabawki dla dzieci z autyzmem najczęściej skupiają się na stymulacji maksymalnie dwóch zmysłów.

Zabawki dla dziecka autystycznego powinny być również dostosowane do terapii zaleconej przez poradnię psychologiczno-pedagogiczną. Tutaj należy pamiętać, że każdy przypadek jest inny, a co za tym idzie, różnią się także zabawki. Dla przykładu, dzieci z zespołem Aspergera potrzebują przede wszystkim zabawek do treningu umiejętności społecznych. Zabawki sensoryczne nie są tu tak istotne, ponieważ rozwój sensoryczny, poznawczy oraz intelektualny jest zazwyczaj prawidłowy. Jednocześnie, biorąc pod uwagę dość wąskie zainteresowania dzieci autystycznych, rodzice powinni dostarczać zabawek, które najlepiej wpisują się w potrzeby malucha.

Przykładowe zabawki dla dzieci z autyzmem

Zabawki dla dzieci z autyzmem powinny wspierać terapię zaleconą przez specjalistę. Jednocześnie, powinny być dostosowane do konkretnych zainteresowań autystycznego dziecka. Możemy wyróżnić cztery kategorie zabawek, o których powinni pamiętać rodzice malucha ze spektrum autyzmu. Poniżej wymieniamy przykładowe zabawki wchodzące w skład każdej kategorii:

Zabawki sensoryczne

Aby wspierać rozwój sensoryczny, rodzice powinni pamiętać o zabawkach, które pozwolą dziecku lepiej rozwijać zmysły, zwłaszcza zmysł dotyku. Świetnie sprawdzą się wszelkie piłki z wypustkami, klocki i puzzle z wyczuwalną fakturą, gniotki i masy elastyczne. Kolory nie są tu tak istotne, jak właśnie różnorodność faktur, które będą stymulowały zmysł dotyku. Jeśli chodzi o stymulację dźwięków, dobrze sprawdzą się grzechotki, dzwoneczki, a także proste instrumenty muzyczne. Dzieci autystyczne mogą zdradzać spory potencjał w grze na pianinie, a zatem zabawkowy keyboard to dobry pomysł. Dołóżmy do tego układanki, które mogą tworzyć różnorodne obrazy. Istotny jest także rozwój wzroku, a dzieci autystyczne uwielbiają przedmioty poruszające się w określony sposób. Dobrze sprawdzą się zatem wahadełka, yoyo, puszczane samochodziki, a nawet fidget spinnery. Wzrok dobrze stymulują także podświetlane obiekty.

Zabawki wspomagające trening umiejętności społecznych

U wielu dzieci autystycznych zaburzona jest komunikacja oraz interakcje społeczne. W związku z tym warto kupić specjalne gry i układanki dla dzieci autystycznych, które uczą o podstawowych emocjach, a także ukazują popularne sytuacje społeczne. W ten sposób dziecko uczy się umiejętności społecznych w sposób kontrolowany i z poczuciem bezpieczeństwa. Należy zadbać o piłki, klocki, a także rakiety do badmintona oraz inne proste gry na świeżym powietrzu. Istnieje spora szansa, że takie zabawki zachęcą autystyczne dzieci do zabawy z rodzicami, a także z rówieśnikami. Dołóżmy do tego wszelkie zestawy do zabawy z wcielaniem się w role, np. zestaw kuchenny czy zestaw sklepowy. Z czasem można zadbać o gry planszowe, w których nie zabraknie zagadek logicznych i matematycznych.

Zabawki stymulujące rozwój

Rodzice powinni obserwować rozwój, a także stale współpracować z psychologiem dziecięcym, który na bieżąco będzie oceniał rozwój dziecka wskazując na deficyty oraz mocne strony. Zabawki dla dzieci autystycznych powinny być dostosowane właśnie do indywidualnej ścieżki rozwoju. Jeśli zaburzona jest mowa, wówczas warto poszukać ciekawej zabawki uczącej nowych słówek lub gry karcianej z nowymi pojęciami. Jeśli problemem są umiejętności społeczne, szukamy gier sportowych i planszowych, które zachęcą dziecko do zabawy w większym gronie. Dobrze sprawdzą się wszelkie proste książeczki, które będą na tyle ciekawe wizualnie, aby zaciekawić także treścią.

Zabawki pod kątem indywidualnych potrzeb

Dzieci autystyczne bardzo szybko wykazują dość wąskie zainteresowania, w których chcą się rozwijać. Mogą to być zainteresowania bardzo różne i podłapane z otoczenia – dostrzeżone na ulicy, w telewizji, na komputerze. Chłopcy często przejawiają fascynację wszelkimi pojazdami, począwszy od samochodów, przez samoloty, aż po statki i okręty podwodne. Pojawia się także zainteresowanie kwestiami czysto technicznymi na zasadzie: jak to działa? Dziewczynki mogą przejawiać typowo chłopięce zainteresowania, ale również wykazywać większą ciekawość roślinami, zwierzętami, kosmetykami. Na pewno warto dostarczać zabawek, które pozwolą poszerzać te zainteresowania. Nie należy jednak zapominać o różnorodności. Poza zabawkami dostosowanymi do indywidualnych preferencji warto zadbać także o takie, które pomogą w rozwijaniu spektrum zainteresowań.

Jakie gry dla dzieci z autyzmem?

Gry dla dzieci z autyzmem powinny skupiać się na rozwoju słownictwa, jako iż jednym z najczęstszych objawów jest właśnie zaburzenie mowy. Dobrym pomysłem mogą być zatem „gadające zabawki”, które pozwolą uczyć się dziecku nowych słów. Jednak sam dźwięk powinien być spokojny i stonowany, a sama zabawka nie powinna błyskać i świecić. Pamiętajmy o kluczowej zasadzie – zabawki dzieci z autyzmem powinny stymulować maksymalnie dwa zmysły, ponieważ w innym razie taka zabawka może po prostu odstraszać i irytować dziecko. Niezbędne są także gry planszowe, zwłaszcza z elementami logicznego myślenia i matematyki. Taka gra zaciekawi dziecko i skłoni do zabawy szerszym gronie. Nie można pominąć rozwoju fizycznego. Jeśli chodzi o aktywność, dobrze sprawdzą się różnorodne piłki, badminton, trampoliny, rowerki, jeździki, a nawet hulajnogi.

Jaka zabawka dla dziecka z Aspergerem?

U dzieci z zespołem Aspergera rozwój intelektualny, sensoryczny i poznawczy zazwyczaj jest prawidłowy. Głównym obszarem, na których występują trudności są umiejętności społeczne. Zabawki dla dziecka z Aspergerem powinny ukazywać codzienne sytuacje, a także uczyć o różnych emocjach i uczuciach. Dobrze sprawdzą się wciągające gry planszowe i gry karciane zachęcające do interakcji społecznych. Świetnym rozwiązaniem są także zabawki związane z codziennymi aktywnościami, np. kuchnia, zestaw sklep czy budynki budowane z klocków. W ten sposób można przekazywać autystycznemu dziecku umiejętności społeczne w komfortowych i bezpiecznych warunkach.

W jaki sposób wybrać odpowiednie zabawki dla dzieci z autyzmem?

Biorąc pod uwagę, że dzieci z autyzmem rozwijają się swoją indywidualną ścieżką, cennym wsparciem mogą być wskazówki udzielone przez psychologa, psychiatrę lub logopedę. Warto pozostawać w stałym kontakcie z poradnią psychologiczno pedagogiczną. Specjaliści będą analizowali rozwój dziecka wskazując na mocne strony oraz deficyty wymagające kompensacji. Na podstawie wskazówek psychologa można dobrać zabawki, które będą trenować umiejętności i zdolności potrzebne do prawidłowego funkcjonowania, a jednocześnie pielęgnować talenty.

Jakich zabawek należy unikać?

Dzieci z autyzmem na pewno nie będą zachwycone zabawkami głośnymi, w jaskrawych kolorach, a także świecącymi intensywnie na wiele kolorów. Wrażliwość sensoryczna dzieci z autyzmem jest bardzo różna, ale biorąc pod uwagę, że często występuje nadwrażliwość, takie zabawki mogą po prostu odstraszać, a nawet budzić zdenerwowanie. Należy także unikać typowych zabawek ogólnorozwojowych, które mają stymulować wszystkie zmysły dziecka. Zabawka dla dziecka z autyzmem powinna stymulować jeden, maksymalnie dwa zmysły.

Jaki korzyści oferują dobrze dobrane zabawki dla autystycznego dziecka?

Zabawki dla dzieci z autyzmem są ważnym uzupełnieniem terapii zaleconej przez specjalistę. Mogą rozwijać umiejętności społeczne, umiejętności motoryczne, sensorykę i funkcje poznawcze. Zabawki dla dzieci autystycznych pomagają także rozwijać umiejętności, w których takie dzieci są szczególnie zdolne: matematykę, logiczne myślenie, talent do instrumentów muzycznych, rysowanie i widzenie przestrzenne. Dobrze dobrane zabawki wspomogą zatem prawidłowy rozwój dziecka i przyczynią się do wyższej jakości życia w przyszłości.